De democraat en de sofist

Als de meerderheid van een volk op democratische wijze tegen de democratie en voor een autocratie stemt, moeten we dan niet toegeven aan de meerderheid?

De sofist probeert valse waarheden aan de man te brengen door spitsvondige drogredeneringen. Zo daagt de Sofist hij die gelooft in de almacht van God uit met de vraag of Hij een steen kan maken die Hij niet op kan tillen.

Met bovenstaande spitsvondigheid daagt de sofist Wierd Duk op social media de idee democratie uit.

Waar de sofist met deze drogredenering op wijst, is dat weliswaar het meerderheidsprincipe een kenmerk is van de democratie, maar dat we de democratische idee niet moeten reduceren tot de regel dat de meerderheid van het volk over de toekomst van het volk beslist.

De abstracte vorm van het meerderheidsprincipe wordt in deze valse waarheid strict gescheiden van de inhoud van de democratische idee. Zo’n abstracte tegenoverstelling, de sofisten zijn daar een kei in, leidt tot paradoxen. Een bekende paradox is de leugenaarsparadox: de Cretenzer die zegt alle Cretenzers liegen. Spreekt hij de waarheid? Volgens de sofistische drogredenering zou de democratie zichzelf volgens haar eigen principe om zeep kunnen brengen.

Een democraat zal echter nooit een stem uitbrengen vóór een stelling die inhoudelijk tégen de democratische idee indruist.

De democratische idee is gebaseerd op de idee van vrijheid. Niet alleen op de idee van de persoonlijke wilsvrijheid, die we niet moeten verengen tot keuzevrijheid. De inhoud van de wil, dat wat gewild wordt, moet overeenkomen met de idee van vrijheid. De democraat wil niet alleen de vrijheid van hemzelf realiseren en beschermen, en niet alleen de vrijheid van de meerderheid, maar de vrijheid van allen. In een werkelijkheid met soms tegenstrijdige belangen zal er door redelijk overleg op rechtsstatelijke wijze besloten worden. De meerderheid heeft de democratische plicht zoveel mogelijk de meningen van minderheden te respecteren. Ook dat hoort tot de inhoud van de democratische idee. Een democratische natie is een rechtsstaat. Rationaliteit komt tot uitdrukking in de eis dat redelijk overleg wordt gevoerd over de politieke middelen én over de middelen hoe deze te realiseren. Het publieke debat is wezenlijk voor het verwerkelijken van de democratische rechtsstaat.

Een natie waarin de idee van democratie verengd wordt tot het tellen van stemmen en sofistische stemmingmakerij levert zichzelf over aan autocraten.

Het is verontrustend te zien hoe in Nederland en in veel Europese landen de stem van het volk steeds meer wordt bepaald door stemmingmakerij en anti-democratische retoriek.

Published by

admin

Rieks op den Akker was onderzoeker en docent kunstmatige intelligentie, wiskunde en informatica aan de Universiteit Twente. Hij is gepensioneerd.

Leave a Reply